دوره‌های ITIL4 برای مدیریت خدمات فناوری اطلاعات (ITSM) و مدیریت خدمات سازمانی (ESM)طراحی شده‌اند و به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا خدمات IT را بهینه کنند. این دوره‌ها در سطوح مختلف ارائه می‌شوند:
۱. ITIL4 Foundation (مقدماتی)
✅ مفاهیم اصلی ITIL4
✅ ساختار و اجزای کلیدی مانند Service Value System (SVS)
✅ اصول راهنمای ITIL برای بهبود خدمات IT
🔹 مناسب برای: تازه‌کاران و افرادی که می‌خواهند گواهینامه Foundation را بگیرند.
۲. ITIL4 Managing Professional (MP)- (متوسطه)
این مسیر شامل ۴ ماژول است:
✅ Create, Deliver & Support (CDS) – مدیریت ارائه و پشتیبانی خدمات
✅ Drive Stakeholder Value (DSV) – افزایش ارزش برای مشتریان
✅ High-Velocity IT (HVIT) – مدیریت IT در سازمان‌های چابک و دیجیتال
✅ Direct, Plan & Improve (DPI) – مدیریت استراتژی و بهبود مستمر
🔹 مناسب برای: مدیران IT، مشاوران و متخصصان مدیریت خدمات.
۲. ITIL4 Strategic Leader (SL)- (متوسطه)
این مسیر شامل ۲ ماژول است:
✅ Direct, Plan & Improve (DPI) – مدیریت راهبردی
✅ Digital & IT Strategy (DITS) – راهبردهای دیجیتال و فناوری اطلاعات
🔹 مناسب برای: مدیران ارشد IT و استراتژیست‌ها.
۳. ITIL4 Master-(پیشرفته)
✅ بالاترین سطح ITIL، نیازمند تجربه عملی و ارائه یک پروژه موفق در حوزه ITSM.
🔹 مناسب برای: متخصصان ارشد IT که تجربه زیادی در مدیریت خدمات دارند.
این مسیر اصلی سال ۲۰۱۹ است!
این مسیر سال ۲۰۲۳ است!
همانطور که در تصویر فوق می‌بینید یک مسیر بنام PM به رنگ قرمز افزوده شده. مسیر ITIL 4 Practice Manager (PM) در سال ۲۰۲۳ توسط مؤسسه AXELOS معرفی شد. این مسیر به‌منظور پاسخ به نیازهای سازمان‌ها برای دوره‌های کاربردی‌تر و تمرکز بر Practiceها طراحی شده است. مسیر PM شامل ۵ ماژول است که به متخصصان کمک می‌کند تا در حوزه‌های خاصی از مدیریت خدمات فناوری اطلاعات (ITSM) تخصص یابند. این ماژول‌ها عبارت‌اند از:
- Monitor, Support and Fulfil: تمرکز بر نظارت، پشتیبانی و برآورده‌سازی نیازهای خدمات
- Plan, Implement and Control: مربوط به برنامه‌ریزی، پیاده‌سازی و کنترل فرآیندها
- Collaborate, Assure and Improve: تأکید بر همکاری، تضمین کیفیت و بهبود مستمر
- Business Relationship Management: مدیریت روابط کسب‌وکار
- IT Asset Management: مدیریت دارایی‌های فناوری اطلاعات
برای دریافت مدرک ITIL 4 Practice Manager، علاوه بر گذراندن این ۵ ماژول، باید ماژول Create, Deliver and Support (CDS) را نیز تکمیل کنید. این مسیر برای متخصصانی طراحی شده است که می‌خواهند مهارت‌های عملیاتی خود را در حوزه‌های مشخصی از ITSM تقویت کنند و در بهبود فرآیندهای سازمانی نقش مؤثری ایفا نمایند.
| ماژول پراکتیس | دسته‌بندی | محتوا |
|---|---|---|
| Monitor, Support & Fulfil | مدیریت عملیات و پشتیبانی | شامل مدیریت رویدادها، درخواست‌های خدمات، مانیتورینگ و مدیریت حوادث |
| Plan, Implement & Control | مدیریت فرآیندها و تغییرات | شامل مدیریت تغییرات، دارایی‌ها، پیکربندی‌ها و استقرار خدمات |
| Collaborate, Assure & Improve | تضمین کیفیت و بهبود | شامل مدیریت ریسک، امنیت اطلاعات و ارزیابی قابلیت‌ها |
| ITIL 4 Direct, Plan & Improve (DPI) | بهبود مستمر | چارچوب‌های بهبود و تصمیم‌گیری برای مدیریت خدمات |
✅ با تکمیل این مراحل، مدرک ITIL 4 Practice Manager (PM) را دریافت می‌کنید.
✅ PM یک مسیر جایگزین برای MP نیست اما برخی ماژول‌های آن می‌توانند در MP هم استفاده شوند.
✅ مسیر PM برای متخصصان عملیاتی ارزشمند است ولی برای رسیدن به ITIL Master کافی نیست. مسیر PM یک مسیر مستقل است و مستقیماً به ITIL Master منتهی نمی‌شود. اگر هدف شما Master باشد، همچنان باید مسیر MP یا SL را طی کنید.
چطور به درجه استادی برسیم؟
برای شروع، معمولاً با ITIL4 Foundation آغاز می‌کنند و سپس بر اساس نیاز سازمانی یا شغلی، دوره‌های پیشرفته را می‌گذرانند. برای رسیدن به ITIL4 Master، باید چندین آزمون را طی کنید. مسیر به این شکل است:
۱. ITIL4 Foundation (پیش‌نیاز ورود به مسیر)
📌 آزمون: 40 سوال چندگزینه‌ای (حداقل 65٪ نمره قبولی)
✅ اصول و مفاهیم اساسی ITIL4
✅ چارچوب Service Value System (SVS) و مدل Four Dimensions of Service Management
۲. ITIL4 Managing Professional (MP)
📌 نیازمند ۴ ماژول (هر ماژول یک آزمون مستقل دارد)
🔹 Create, Deliver & Support (CDS) – مدیریت عملیات و پشتیبانی خدمات
🔹 Drive Stakeholder Value (DSV) – تعامل با مشتریان و ذینفعان
🔹 High-Velocity IT (HVIT) – مدیریت IT در محیط‌های چابک و دیجیتال
🔹 Direct, Plan & Improve (DPI) – برنامه‌ریزی و بهبود مستمر
✅ بعد از گذراندن این ۴ آزمون، مدرک ITIL4 Managing Professional را دریافت می‌کنید.
۳. ITIL4 Strategic Leader (SL)
📌 نیازمند ۲ ماژول
🔹 Direct, Plan & Improve (DPI) – مشابه مسیر MP
🔹 Digital & IT Strategy (DITS) – مدیریت استراتژی‌های دیجیتال و فناوری اطلاعات
✅ بعد از قبولی در این دو آزمون، مدرک ITIL4 Strategic Leader را دریافت می‌کنید.
۴. ITIL4 Master (نهایی)
🔹 نیازمند داشتن هر دو مدرک MP و SL یا یکی از این دوـبرای دریافت مدرک ITIL Master، داشتن یکی از مسیرهای MP یا SL کافی است، و هر دو اجباری نیستند!)
🔹 باید تجربه عملی در مدیریت خدمات IT داشته باشید.
🔹 آزمون به صورت یک ارائه مستندات و مصاحبه انجام می‌شود.
✅ پس از تأیید مهارت‌های عملی، مدرک ITIL4 Master صادر می‌شود.
مسیر میانبر به مدرک ITIL4 Master
برای دریافت مدرک ITIL4 Master به‌طور کلی باید تمام مدارک قبلی را دریافت کنید، اما در برخی موارد می‌توان از مسیرهای میانبر استفاده کرد. در ادامه، مدانت بهترین روش برای سریع‌تر رسیدن به مدرک ITIL4 Master را معرفی می‌کند.
۱. مسیر استاندارد (بدون میانبر)
۱. ITIL4 Foundation
۲. گذراندن مسیر Managing Professional (MP) (شامل ۴ ماژول)- 3. یا گذراندن مسیر Strategic Leader (SL) (شامل ۲ ماژول) با ذکر این نکته که آزمون Direct, Plan & Improve (DPI) را یکبار می‌دهید بعبارتی این (این ماژول هم در MP و هم در SL هست)
4. مصاحبه - ارائه مستندات و پروژه برای مدرک ITIL Master
زمان مورد نیاز: ۲ تا ۳ سال (بسته به تجربه و سرعت یادگیری شما)
بعبارتی می‌توانید از طریق مسیر SL یا MP به استادی برسید:
| سطح | آزمون | مسیر SL | مسیر MP |
|---|---|---|---|
| مقدماتی | ITIL 4 Foundation | آموزش مفاهیم پایه ITIL | آموزش مفاهیم پایه ITIL |
| متوسطه | Strategic Leader (SL) | شامل ۲ ماژول (DITS, DPI) | ❌ |
| متوسطه | Managing Professional (MP) | ❌ | شامل ۴ ماژول (CDS, DSV, HVIT, DPI) |
| پیشرفته | ITIL Master | ارائه مستندات و پروژه‌های عملی | ارائه مستندات و پروژه‌های عملی |
کدام دوره متوسطه بهتر است؟
انتخاب دوره متوسطه بستگی به اهداف شغلی و آینده حرفه‌ای شما دارد. اما اگر می‌خواهید در سطح اجرایی و عملیاتی خدمات IT کار کنید و مسئولیت پیاده‌سازی فرآیندها و بهبود خدمات IT را بر عهده بگیرید، مسیر Managing Professional (MP) برای شما مناسب است. اگر هدفتان فعالیت در سطح استراتژیک و مدیریت تغییرات و استراتژی‌های دیجیتال در سازمان‌های بزرگ است، مسیر Strategic Leader (SL) را انتخاب کنید.
در اینجا جدولی برای مقایسه دو مسیر Managing Professional (MP) و Strategic Leader (SL) در سطح متوسط از ITIL 4 آورده شده است. این مقایسه شامل تعداد ماژول‌ها، تمرکز هر مسیر، و الزامات هر یک است:
| ویژگی | Managing Professional (MP) | Strategic Leader (SL) |
|---|---|---|
| تعداد آزمون‌ها | ۴ ماژول | ۲ ماژول |
| ماژول‌ها | ۱. Create, Deliver & Support (CDS) | ۱. Digital & IT Strategy (DITS) |
| ماژول‌ها | ۲. Drive Stakeholder Value (DSV) | ۲. Direct, Plan & Improve (DPI) |
| ماژول‌ها | ۳. High-Velocity IT (HVIT) | |
| ماژول‌ها | ۴. Direct, Plan & Improve (DPI) | |
| تمرکز | اجرای عملی و مدیریت خدمات IT | مدیریت استراتژیک و رهبری در سطح بالا |
| مناسب برای | افرادی که در سطح عملی و اجرایی به مدیریت خدمات IT می‌پردازند | افرادی که در سطوح استراتژیک و مدیریتی فعالیت می‌کنند |
| گام بعد از این دوره | ITIL Master | ITIL Master |
| هزینه‌ها (تقریبی) | معمولاً بیشتر از SL به دلیل تعداد بیشتر ماژول‌ها | معمولاً کمتر از MP به دلیل تعداد ماژول کمتر |
| مدرک پس از تکمیل | ITIL Managing Professional Certificate | ITIL Strategic Leader Certificate |
| نیاز به زبان | انگلیسی برای آزمون‌ها | انگلیسی برای آزمون‌ها |
| مدت زمان دوره‌ها | بیشتر از SL به دلیل تعداد ماژول‌ها | کمتر از MP به دلیل تعداد ماژول‌ها |
بیشتر متخصصان مسیر Managing Professional (MP) را انتخاب می‌کنند، مگر اینکه در سطح استراتژیک فعالیت داشته باشند.
سطح دشواری مقطع متوسطه
در این جدول، مقایسه‌ای از سطح دشواری دو مسیر Managing Professional (MP) و Strategic Leader (SL) ارائه شده:
| ویژگی | Managing Professional (MP) | Strategic Leader (SL) |
|---|---|---|
| مدت زمان یادگیری | طولانی‌تر به دلیل تعداد بیشتر ماژول‌ها | کوتاه‌تر از MP |
| حجم محتوای آزمون | زیاد، شامل مفاهیم عملیاتی و فنی | کمتر، بیشتر استراتژیک و مدیریتی |
| سطح سختی آزمون‌ها | متوسط تا سخت، نیازمند دانش عملی و جزئیات ITIL | سخت‌تر از MP به دلیل مباحث استراتژیک و تصمیم‌گیری کلان |
| نوع چالش‌ها | مسائل فنی، عملیاتی و بهبود مستمر | چالش‌های مدیریتی، تحلیل و تصمیم‌گیری سازمانی |
| نیاز به تجربه کاری | تجربه عملی در ITSM توصیه می‌شود | تجربه مدیریتی و استراتژیک مفید است |
| نوع سوالات آزمون | تستی و مبتنی بر سناریوهای عملی | تستی + تحلیل سناریوهای استراتژیک |
| نیاز به مطالعه اضافی | بیشتر به دلیل گستردگی مفاهیم | کمتر اما نیازمند درک عمیق مفاهیم رهبری |
| سطح کلی دشواری | متوسط تا سخت | سخت‌تر از MP به دلیل مفاهیم مدیریتی و تحلیل‌های پیچیده |
۲. مسیر میانبر (Fast Track)
🔹 برای کسانی که ITIL v3 Expert دارند.
- اگر قبلاً مدرک ITIL v3 Expert را دریافت کرده‌اید، نیازی به گذراندن تمام ماژول‌های ITIL 4 ندارید.
- می‌توانید فقط آزمون ITIL 4 Managing Professional Transition (MPT) را بگذرانید.
- با قبولی در این آزمون، به‌صورت مستقیم مدرک Managing Professional (MP) را دریافت می‌کنید. آزمون Managing Professional Transition (MPT) یک آزمون میانبر است که به افراد دارای مدرک ITIL v3 Expert این امکان را می‌دهد تا به سرعت به مدرک Managing Professional (MP) در ITIL 4 منتقل شوند.
- سپس فقط لازم است دو ماژول SL (DPI و DITS) را بگذرانید.
زمان مورد نیاز: حدود ۶ تا ۱۲ ماه (بسته به تسلط شما)
۳. مسیر میانبر برای افراد باتجربه (بر اساس تجربه کاری)
- Axelos و PeopleCert در موارد خاص، امکان ارزیابی تجربه عملی مدیریت خدمات IT را به‌عنوان جایگزین برخی ماژول‌ها بررسی می‌کنند.
- اگر چندین سال تجربه مدیریت خدمات IT و پیاده‌سازی ITIL در سطح سازمانی دارید، ممکن است بتوانید به‌جای گذراندن برخی آزمون‌ها، با ارائه پروژه‌های اجرایی تأییدشده، مسیر را کوتاه کنید.
زمان مورد نیاز: ۱ تا ۲ سال (بسته به تأیید مدارک و تجربه شما)
نکات کلیدی برای تسریع در مسیر استادی:
✅ استفاده از آزمون‌های آنلاین و بوت‌کمپ‌های فشرده (برخی مراکز آموزشی رسمی دوره‌های فشرده برای گذراندن ماژول‌ها دارند.)
✅ قبولی در یک آزمون در هر بار ثبت‌نام (به‌جای فاصله زیاد بین آزمون‌ها، برنامه منظم داشته باشید.)
✅ تمرکز بر ماژول‌های استراتژیک و کلیدی (اگر هدف شما ITIL Master است، بهتر است ماژول‌های DPI و DITS را سریع‌تر بگذرانید.)
✅ شرکت در آزمون Managing Professional Transition (MPT) در صورت داشتن ITILv3 Expert این آزمون میانبری عالی است.)
🔹 نکته مهم: آزمون ITIL Master فقط به زبان انگلیسی ارائه می‌شود و نیازمند ارائه پروژه عملی است. پس آزمون کتبی ندارد بلکه ارایه پروژه و مصاحبه است که به آن "Viva Voce" می گویند و یک اصطلاح لاتین است که به معنای "مصاحبه شفاهی" است. این نوع از مصاحبه‌ها معمولاً به صورت پرسش و پاسخ انجام می‌شوند و در آن از فرد خواسته می‌شود که دانش و تجربه خود را به طور شفاهی توضیح دهد. در فرآیند ITIL Master، Viva Voce به عنوان یک مرحله مهم در ارزیابی نهایی قرار دارد. شما باید در این مصاحبه شفاهی در مورد مستندات و پروژه‌های خود صحبت کنید و توانایی‌های خود را در زمینه پیاده‌سازی و مدیریت خدمات IT با استفاده از ITIL نشان دهید.پس به طور پس اگر قصد دارید از مسیر سریع‌تر به مدرک Master برسید، باید تجربه عملی مدیریت خدمات IT را مستندسازی کرده و از آزمون‌های میانبر مثل MPT استفاده کنید.
نکات مهم:
- آزمون‌ها همگی به چندین زبان ارایه می‌شود متاسفانه فارسی نیست و آزمون استادی صرفاً بصورت انگلیسی است!
- مالکیت فکری و معنوی و مستندات ITIL برعهده بنیاد Axlose است و مرجع آزمون و برگزاری دوره و ارایه مدرک برعهده PepoleCert است.
- دوره‌ها و آزمون‌های داخل کشور ولو در حد مقدماتی صرفاً برای استفاده داخلی است و فاقد اعتبار بین‌المللی است لذا برای مدرک بین‌المللی لازم است حتماً در آزمون‌های PepoleCert شرکت کنید.
- مدارک ITIL 4 Foundation و سطوح پیشرفته، به مدت ۳ سال اعتبار دارند. پس از این دوره، برای تمدید مدرک باید در آزمون مجدد شرکت کنید یا واحدهای آموزشی تأییدشده (CPD) کسب کنید.
- هزینه‌های آزمون ITIL 4 بسته به سطح آن متغیر است، اما آزمون Foundation معمولاً حدود ۳۰۰-۶۰۰ دلار و سطوح پیشرفته بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار هزینه دارند. پرداخت هزینه آزمون‌های بین‌المللی باید از طریق کارت‌های اعتباری معتبر (مانند ویزا یا مسترکارت) انجام شود.
- سایت رسمی Axelos و PeopleCert منابع اصلی را ارائه می‌دهند. برخی از بهترین کتاب‌های مرجع شامل ITIL Foundation: ITIL 4 Edition و کتاب‌های رسمی Axelos هستند. برای آمادگی بیشتر، می‌توان از پلتفرم‌هایی مانند Udemy، Coursera، Pluralsight استفاده کرد.
- آزمون‌ها دارای نمره منفی نیستند، پس اگر شک دارید، گزینه‌ای را انتخاب کنید.
- تمرین با نمونه سؤالات آزمون رسمی بسیار مهم است، زیرا آزمون‌ها ترکیبی از حفظی و مفهومی هستند.
- درک Service Value System (SVS) و 7 Guiding Principles نقش کلیدی در موفقیت شما دارد.
- برخی مراکز داخلی دوره‌هایی را تحت عنوان ITIL 4 ارائه می‌دهند اما مدرک رسمی ندارند. تنها آزمون‌دهنده معتبر PeopleCert است و باید آزمون را از طریق آن انجام دهید.
- در هنگام ثبت‌نام، اطمینان حاصل کنید که مرکز آموزشی نمایندگی رسمی PeopleCert باشد.
- برای رسیدن به ITIL Master به‌صورت میانبر، فقط نیاز به گذراندن مسیر MP دارید و نیازی به گذراندن مسیر SL نیست.
- اگر فردی نیاز به دانش عملی در ITIL دارد ولی نمی‌خواهد در سطح استراتژیک و Master کار کند، PM مسیر مناسبی است.
- آزمون DPI در هر دو مسیر MP و SL مشترک است و فقط یکبار نیاز به گذراندن آن دارید.
- با گذارندن Foundation و PM به مقطع Master نمی‌رسید! و گذارندن MP یا SL ضروری است.
آیا مدرک استادی ITIL4 ارزش دارد؟ 🤔
ارزش مدرک ITIL Master بستگی به اهداف شغلی، تجربه کاری و موقعیت حرفه‌ای شما دارد. در اینجا مزایا و چالش‌های آن را مدانت بررسی کرده:
✅ مزایای مدرک ITIL Master
- اعتبار بین‌المللی بالا – یکی از معتبرترین مدارک در حوزه IT Service Management (ITSM) است.
- تمایز در بازار کار – برای مدیران ارشد IT، مشاوران ITSM و متخصصان مدیریت خدمات ارزشمند است.
- افزایش درآمد – دارندگان این مدرک معمولاً حقوق بالاتری نسبت به سطح MP و SL دارند.
- فرصت‌های شغلی بهتر – در سازمان‌های بزرگ و پروژه‌های مشاوره‌ای ارشد تقاضای بالایی دارد.
- توانایی طراحی و پیاده‌سازی استراتژی ITSM – نه‌فقط دانش، بلکه مهارت عملی مدیریت کلان خدمات IT را نشان می‌دهد.
❌ چالش‌ها و محدودیت‌ها
- دشواری مسیر – نیاز به عبور از تمام مراحل ITIL4 (→ Foundation → MP/ SL → Master) دارد.
- هزینه بالا – علاوه بر هزینه آزمون‌ها، دوره‌های آموزشی و آماده‌سازی هم هزینه‌بر است.
- آزمون سخت و شفاهی (Viva Voce) – آزمون استادی یک مصاحبه حرفه‌ای است که مهارت‌های مدیریتی، استراتژیک و تحلیلی شما را محک می‌زند.
- نیاز به تجربه عملی و ارائه پروژه – برای دریافت مدرک باید یک پروژه واقعی ITSM ارائه کنید که موفقیت آن تأیید شود.
- بازار هدف محدودتر – در مقایسه با MP یا SL، فرصت‌های شغلی برای Master کمتر اما تخصصی‌تر است.
🔹 اگر مشاور ITSM هستید یا قصد دارید به سطح C-level (مثل CIO یا CTO) برسید، ITIL Master می‌تواند یک سرمایه‌گذاری ارزشمند باشد.
🔹 اگر فقط به دنبال دانش ITIL و فرصت‌های شغلی خوب هستید، سطح MP یا SL هم کافی است.
🔹 اگر تجربه اجرایی قوی ندارید یا صرفاً به دنبال مدرک هستید، بهتر است ابتدا روی مسیر MP یا SL تمرکز کنید.
بخاطر داشته باشید: فقط کسب این مدارک مهم نیست بلکه تمدید آنها نیز اهمیت دارد زیرا دارک ITIL 4 پس از ۳ سال منقضی می‌شوند، به این دلایل:
1️⃣ به‌روزرسانی دانش و مهارت‌ها: فناوری و Best Practiceهای ITSM (مدیریت خدمات IT) دائماً در حال تغییرند. تمدید مدرک باعث می‌شود که دانش شما به‌روز بماند.
2️⃣ اطمینان از صلاحیت حرفه‌ای: سازمان‌های صادرکننده مثل PeopleCert و AXELOS می‌خواهند مطمئن شوند که دارندگان مدارک همچنان با جدیدترین متدها و تغییرات آشنا هستند.
3️⃣ افزایش ارزش و اعتبار مدرک: اگر مدرک ITIL مادام‌العمر بود، بعد از چند سال از نظر کارفرمایان و بازار کار بی‌ارزش می‌شد، چون فرد ممکن بود دانش به‌روزرسانی نشده‌ای داشته باشد.
چگونه از منقضی شدن جلوگیری کنیم؟
✅ شرکت در آزمون مجدد یا جمع‌آوری امتیاز از طریق برنامه CPD (۲۰ امتیاز در ۳ سال)
مدرک ITIL Master برای متخصصان سطح بالا و مشاوران حرفه‌ای ITSM ارزشمند است، اما برای همه ضروری نیست اما اگر به مدیریت کلان و طراحی استراتژی ITSM علاقه ندارید، MP یا SL انتخاب بهتری است. چیزی که برای همه ضروری است دوره‌ی مقدماتی است!
روش‌های پرداخت برای ایرانیان:
متاسفانه بدلیل تحریم‌ها و نبود دسترسی مستقیم به ویزا/مسترکارت امکان حضور در دوره‌ها و آزمون‌های بین‌المللی ممکن نیست ولی برای پرداخت هزینه آزمون‌های ITIL 4، چند راهکار وجود دارد:
1️⃣ استفاده از واسطه‌های پرداخت بین‌المللی: شرکت‌هایی داخلی امکان خرید ویزا کارت مجازی یا پرداخت مستقیم را فراهم می‌کنند. هزینه پرداخت را به ریال واریز می‌کنید، آنها از طرف شما پرداخت را انجام می‌دهند.
2️⃣ ثبت‌نام از طریق نمایندگی‌های خارجی: برخی موسسات آموزشی در کشورهای همسایه (مثل ترکیه، امارات، یا ارمنستان) خدمات ثبت‌نام و آزمون را برای ایرانیان ارائه می‌دهند. می‌توان هزینه را از طریق صرافی‌ها به حساب آنها واریز کرد.
3️⃣ همکاری با دوستان یا آشنایان خارج از کشور: اگر فردی مورد اعتماد در خارج از کشور دارید، می‌تواند از طریق حساب خود پرداخت را انجام دهد.
4️⃣ خرید گیفت کارت یا ارز دیجیتال (در صورت امکان): برخی سایت‌های خارجی پرداخت با کریپتوکارنسی (USDT، BTC) یا گیفت کارت‌های بین‌المللی را می‌پذیرند.
نکته: قبل از استفاده از هر روش، حتماً از اعتبار واسطه‌ها مطمئن شوید تا دچار مشکل نشوید.
موفق باشید!
