با توجه به افزایش نقض‌های امنیتی در سراسر جهان، محافظت از داده‌های مشتریان در محیط‌های مختلف به امری ضروری تبدیل شده. یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای امنیتی که امروزه کسب‌وکارها با آن مواجه هستند، رمزهای عبور در معرض خطر و مجوزهای استفاده‌نشده‌ی حساب‌های کاربری است. روش‌های متعددی برای غلبه بر این چالش امنیتی و حفاظت از دسترسی و اطلاعات مهم وجود دارد که یکی از آن‌ها احراز هویت دومرحله‌ای است.
احراز هویت دومرحله‌ای (TFA) چیست؟
احراز هویت دومرحله‌ای (Two-Factor Authentication - TFA) یک روش امنیتی است که برای ورود به حساب‌های کاربری، علاوه بر رمز عبور، یک مرحله تأیید اضافی را نیز نیاز دارد. این روش باعث می‌شود که حتی اگر رمز عبور شما فاش شود، مهاجم بدون مرحله دوم تأیید نتواند وارد حساب شما شود.
این دومرحله‌ای بودن معمولاً یکی از موارد زیر است:
🔹 کد یک‌بارمصرف (OTP) ارسال‌شده از طریق ایمیل یا پیامک
🔹 کد تولیدشده در اپلیکیشن‌های Authenticator مانند Google Authenticator
🔹 کلید امنیتی سخت‌افزاری مانند YubiKey
🔹 احراز هویت بیومتریک مانند اثر انگشت یا تشخیص چهره
📌 چرا مهم است؟ TFA به‌طور چشمگیری امنیت حساب‌های شما را افزایش می‌دهد و از سرقت اطلاعات، حملات فیشینگ و هک شدن جلوگیری می‌کند.
گام‌های احراز هویت دومرحله‌ای
پس دانستیم که رمز عبور به‌تنهایی دیگر کافی نیست! هکرها هر روز روش‌های پیچیده‌تری برای نفوذ به حساب‌های کاربری پیدا می‌کنند. اما نگران نباشید! احراز هویت دومرحله‌ای (TFA) به‌عنوان یک لایه امنیتی اضافه، از اطلاعات شما در برابر دسترسی‌های غیرمجاز محافظت می‌کند.
با این سیستم، حتی اگر رمز عبور شما به سرقت برود، هنوز یک سد محکم در برابر هکرها وجود دارد: یک کد امنیتی یک‌بارمصرف (OTP) که فقط شما به آن دسترسی دارید. این کد می‌تواند از طریق ایمیل دریافت شود یا در اپلیکیشن Authenticator تولید شود. حالا بیایید قدم‌به‌قدم ببینیم که چطور می‌توانیم این سپر امنیتی را فعال کنیم! 🚀
شیوه عملکرد احراز هویت دومرحله‌ای (TFA)
کلا برای تصدیق کاربر و ورودش به هر سامانه و نرم‌افزاری که احراز هویت دومرحله‌ای دارد بیش از ۴ گام نیست!
| گام | شرح |
|---|---|
| ۱. ورود به سیستم | وارد کردن نام کاربری و رمز عبور |
| ۲. دریافت کد احراز هویت | دریافت کد OTP از طریق ایمیل یا مشاهده در اپلیکیشن Authenticator |
| ۳. وارد کردن کد | وارد کردن کد دریافت‌شده در فیلد مربوطه |
| ۴. تأیید و دسترسی | تأیید کد و ورود به کنسول مدیریت |
مقایسه روش‌های احراز هویت دومرحله‌ای
احراز هویت دومرحله‌ای (TFA) یک لایه امنیتی اضافه برای محافظت از حساب‌های کاربری است، اما روش‌های مختلفی برای اجرای آن وجود دارد. از کدهای OTP از طریق ایمیل و پیامک گرفته تا اپلیکیشن‌های Authenticator، کلیدهای امنیتی سخت‌افزاری و احراز هویت بیومتریک—هر روش مزایا و معایب خاص خود را دارد.
کدام روش احراز هویت دومرحله‌ای برای شما بهتر است؟
در این جدول، انواع روش‌های TFA را مقایسه کرده‌ایم تا بتوانید بهترین گزینه را برای امنیت حساب‌های خود انتخاب کنید! 🔒🚀
| روش احراز هویت | نحوه عملکرد | مزایا | معایب | نیاز به اینترنت |
|---|---|---|---|---|
| ایمیل (OTP) | ارسال کد یک‌بارمصرف به ایمیل کاربر | دسترسی آسان، بدون نیاز به نصب اپلیکیشن | امکان تأخیر در دریافت کد، امنیت کمتر | بله |
| اپلیکیشن Authenticator | تولید کد OTP در اپلیکیشن (Google Auth, Microsoft Auth و...) | امنیت بالا، نیاز به اینترنت ندارد | در صورت حذف اپ، نیاز به بازیابی | خیر (پس از تنظیم اولیه) |
| پیامک (SMS OTP) | ارسال کد OTP به شماره موبایل کاربر | ساده و قابل‌دسترسی | امکان رهگیری پیامک، هزینه اضافی در برخی کشورها | بله |
| کلید امنیتی سخت‌افزاری | استفاده از دستگاه فیزیکی مانند YubiKey برای احراز هویت | امنیت بسیار بالا، ضد فیشینگ | هزینه بالا، احتمال گم شدن | خیر |
| احراز هویت بیومتریک | استفاده از اثر انگشت، تشخیص چهره یا صدا | راحت، سریع، امنیت بالا | نیاز به سخت‌افزار مخصوص، احتمال خطا در تشخیص | خیر (محلی) |
| کدهای پشتیبان (Backup Codes) | مجموعه‌ای از کدهای یک‌بارمصرف برای استفاده در مواقع اضطراری | مناسب برای شرایط خاص | محدودیت تعداد دفعات استفاده، نیاز به نگهداری امن | خیر |
🔹 جمع‌بندی: اگر امنیت بالاتر و دسترسی سریع مدنظر است، کلیدهای امنیتی یا اپلیکیشن Authenticator بهترین گزینه هستند. اما اگر راحتی و دسترسی آسان مهم‌تر است، ایمیل یا پیامک OTP مناسب‌تر خواهند بود.
مقایسه احراز هویت دومرحله‌ای از طریق ایمیل و اپلیکیشن موبایل
در ایران ایمیل و اپلیکیشن گوگل از همه پرکاربردتر و محبوب‌تر است. اما ایمیل یا اپلیکیشن؟ کدام روش امن‌تر است؟
همانطور که مدانت گفت احراز هویت دومرحله‌ای (TFA) به شما این امکان را می‌دهد که لایه‌ای اضافی از امنیت را برای ورود به سیستم‌های حساس اضافه کنید. اما سؤال اینجاست: ایمیل بهتر است یا اپلیکیشن؟
اگر سرعت و امنیت بالا برای شما مهم است، اپلیکیشن‌های احراز هویت گزینه بهتری هستند. اما اگر به یک روش ساده و بدون نیاز به نصب اپلیکیشن علاقه دارید، دریافت کد از طریق ایمیل می‌تواند برایتان مناسب باشد. در این جدول، تفاوت‌های این دو روش را بررسی می‌کنیم تا بتوانید بهترین گزینه را برای خود انتخاب کنید! 🔐💡
| ویژگی‌ها | احراز هویت با ایمیل | احراز هویت با اپلیکیشن Authenticator |
|---|---|---|
| روش دریافت کد | ارسال OTP به ایمیل کاربر | تولید کد OTP در اپلیکیشن |
| مدت اعتبار کد | ۱۵ دقیقه | معمولاً ۳۰ تا ۶۰ ثانیه |
| نیاز به اینترنت | بله | خیر (پس از تنظیم اولیه) |
| امنیت | متوسط (امکان هک ایمیل) | بالا (کد فقط روی دستگاه تولید می‌شود) |
| سرعت دریافت کد | ممکن است تأخیر داشته باشد | فوری، بدون نیاز به اینترنت |
| احتمال فراموشی کد | ممکن است ایمیل در اسپم برود | کد همیشه در اپلیکیشن تولید می‌شود |
| قابلیت استفاده آفلاین | خیر | بله |
| نیاز به اپلیکیشن جانبی | خیر | بله (Google Authenticator، Microsoft Authenticator و...) |
| ریسک از دست دادن دسترسی | در صورت فراموشی رمز ایمیل ممکن است دسترسی دشوار شود | در صورت حذف اپ، نیاز به بازیابی حساب است |
🔹 جمع‌بندی:
- اگر امنیت بالا و سرعت بیشتر مدنظر است، اپلیکیشن Authenticator گزینه بهتری است.
- اگر تمایلی به نصب اپلیکیشن ندارید، روش ایمیل گزینه راحت‌تری خواهد بود.
در محصولات شرکت ManageEngine نیز احراز هویت دومرحله‌ای وجود دارد. برای سرویس دسک پلاس، PAM360 و Opmanager و اندپوینت سنترال. بطور مثال برای محافظت از نقاط پایانی، Endpoint Central یک لایه امنیتی اضافی را برای محافظت از چارچوب مدیریت ایمن خود در برابر هرگونه تهدیدی که ممکن است از سطح دسترسی به سیستم وارد شود، ارائه می‌دهد. با فعالسازی احراز هویت دومرحله‌ای، Endpoint Central اطمینان حاصل می‌کند که کلید ایمنی و امنیت در دستان مدیران معتبری است که اجازه دسترسی به سیستم مدیریت نقاط پایانی را دارند.
نحوه فعالسازی احراز هویت دومرحله‌ای (TFA)
هر نرم‌افزاری که این قابلیت را داشته باشد در قسمت تنظیمات ادمین امکان فعالسازی را به شما می‌دهد. با فعالسازی احراز هویت دومرحله‌ای، کاربران موظف خواهند بود علاوه بر نام کاربری و رمز عبور، یک کد امنیتی نیز برای ورود وارد کنند.
برای فعالسازی TFA:
- وارد کنسول ادمین شوید.
- به مسیرهایی با عناوین Admin -> User Administration -> Secure Authentication بروید.
- گزینه Enable Authentication را فعال کنید و روش احراز هویت موردنظر خود را انتخاب کنید.
- تنظیمات را ذخیره کرده و از حساب خود خارج شوید. در ورود بعدی، باید کد QR را اسکن کرده و کد امنیتی شش‌رقمی را با استفاده از اپلیکیشن احراز هویت وارد کنید.
استفاده از اپلیکیشن احراز هویت
برای اطمینان از امنیت بالا هنگام ورود، دانلود و تنظیم یک اپلیکیشن احراز هویت روی گوشی شما ضروری است. این اپلیکیشن یک رمز یک‌بارمصرف (OTP) تولید می‌کند که برای ورود به سیستم از آن استفاده خواهید کرد.
اپلیکیشن‌های پیشنهادی برای افزایش امنیت:
- Zoho OneAuth
- Google Authenticator
- Microsoft Authenticator
- DUO Authenticator
مراحل ورود با اپلیکیشن احراز هویت:
- پس از ورود به نرم‌افزار، کد QR نمایش داده‌شده را با اپلیکیشن روی گوشی خود اسکن کنید.
- در صورت عدم امکان اسکن، می‌توانید از کلید تولیدشده برای پیکربندی اپلیکیشن استفاده کنید.
- پس از اسکن یا پیکربندی، یک کد امنیتی شش‌رقمی روی گوشی دریافت خواهید کرد که باید آن را برای دسترسی به کنسول وارد کنید.
استفاده از ایمیل
در صورت انتخاب ایمیل به‌عنوان روش احراز هویت دومرحله‌ای، باید علاوه بر نام کاربری و رمز عبور، کد OTP ارسال‌شده به ایمیل خود را نیز برای ورود به کنسول وب وارد کنید. هر OTP تولیدشده فقط ۱۵ دقیقه اعتبار دارد. همچنین می‌توانید OTP را برای مرورگرهای خاص برای مدت زمان مشخص ذخیره کنید.
پرسش‌های متداول
۱. آیا پس از فعالسازی می‌توان احراز هویت دومرحله‌ای را غیرفعال کرد؟
خیر. اما در برخی محصولات پس از فعالسازی، امکان غیرفعال کردن TFA وجود ندارد. اما در صورت بروز مشکل، می‌توانید با پشتیبانی مدانت تماس بگیرید.
