حاکمیت فناوری اطلاعات و فناوری (I&T Governance) به فرآیندها، ساختارها و مکانیزم‌هایی اشاره دارد که اطمینان حاصل می‌کنند فناوری اطلاعات و فناوری (I&T) به‌طور اثربخش از اهداف سازمانی پشتیبانی می‌کنند. این حاکمیت بر تصمیم‌گیری‌های استراتژیک، مدیریت ریسک و بهینه‌سازی منابع تمرکز دارد. مدل‌های مختلفی مانند COBIT 2019، ISO/IEC 38500 و ITIL برای پیاده‌سازی آن استفاده می‌شوند. اصول کلیدی آن شامل مسئولیت‌پذیری، استراتژی، کسب ارزش، مدیریت ریسک، عملکرد و انطباق است. عدم وجود حاکمیت قوی می‌تواند به هدررفت منابع، افزایش مخاطرات امنیتی و کاهش بهره‌وری منجر شود. مثال: سازمانی که از چارچوب COBIT 2019 استفاده می‌کند، با تعریف دقیق نقش‌ها و فرآیندها، از هم‌راستایی فناوری اطلاعات با اهداف کسب‌وکار اطمینان حاصل می‌کند.

استراتژی‌ها طرح‌هایی هستند که برای دستیابی به اهداف مشخص طراحی می‌شوند. COBIT 2019 این امکان را برای متخصصان فراهم می‌آورد تا کنترل‌های استاندارد در زمینه اطلاعات و فناوری (I&T) را در استراتژی حاکمیت سازمانی خود پیاده‌سازی کنند. نقشه‌برداری اهداف کنترلی با استانداردهای بین‌المللی مانند ISO/IEC 27001:2013 در زمینه مدیریت امنیت اطلاعات، از طریق چارچوب‌های COBIT 5 و COBIT 2019، ابزاری کارآمد برای توسعه استراتژی حاکمیتی است. این نقشه‌برداری روابط بین استانداردهای ISO 27001:2013، ISO/IEC 38500:2015 (حاکمیت فناوری اطلاعات) و چارچوب‌های COBIT را روشن کرده و به متخصصان کمک می‌کند تا داده‌ها، بینش‌ها و نتایج ارزشمندی برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک به دست آورند. نقشه‌برداری هدفمند برای موفقیت سازمانی به فرآیند شناسایی و تعیین اهداف مشخص و استراتژیک اشاره دارد که به سازمان کمک می‌کند تا به سمت موفقیت حرکت کند. برای انجام این فرآیند به صورت مؤثر، مراحل زیر می‌توانند راهگشا باشند: مرحله توضیح تعریف مأموریت و چشم‌انداز تعیین مأموریت (Mission) و چشم‌انداز (Vision) سازمان بر اساس ارزش‌ها و اهداف بلندمدت. شناسایی اهداف استراتژیک مشخص کردن اهداف قابل اندازه‌گیری که با چشم‌انداز سازمان هم‌راستا باشند. تحلیل محیط داخلی و خارجی بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای بازار و ارزیابی نقاط قوت و ضعف داخلی سازمان. تعیین منابع و ابزارها شناسایی منابع انسانی، مالی و فنی موردنیاز برای اجرای استراتژی‌ها. شناسایی موانع و ریسک‌ها ارزیابی موانع احتمالی و تدوین برنامه‌هایی برای مدیریت و کاهش ریسک‌ها. الگوهای پیاده‌سازی استراتژی استفاده از مدل‌های مدیریتی مانند COBIT 2019 برای بهبود اجرای استراتژی‌ها. ارزیابی و پیگیری پیشرفت استفاده از شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) برای سنجش و اصلاح مسیر. ارتباطات مؤثر و هماهنگی تیم‌ها تقویت تعاملات و همکاری تیمی برای اجرای موفق استراتژی‌ها. این مراحل به سازمان‌ها کمک می‌کند تا مسیر مشخصی برای دستیابی به موفقیت پایدار ترسیم کنند. نیاز به تمرین نقشه‌برداری سوالی که باید دوباره مطرح شود این است که «چگونه می‌توان از فناوری اطلاعات و فناوری سازمانی برای افزودن ارزش استفاده کرد؟» تغییر این سوال به متخصصان کمک می‌کند تا بر ارزش کسب‌وکار فناوری و فناوری سازمانی، شیوه‌های بهینه‌سازی هزینه‌ها، اولویت‌بندی سرمایه‌گذاری‌ها و تامین مالی پروژه‌ها تمرکز کنند. اهدافی که نیاز به نقشه‌برداری دارند، عبارتند از: چرا سیستم‌های حاکمیتی شکست می‌خورند؟ مشکل شکست حاکمیت فناوری اطلاعات آیا در طراحی نقشه‌برداری هدفمند است یا در جایی فراتر از آن؟وقتی که اهداف سازمانی به درستی شناسایی نمی‌شوند یا مسیر دستیابی به آن‌ها مبهم است، سیستم حاکمیتی به جای تسهیل پیشرفت، تبدیل به مانعی می‌شود.آیا ما برای موفقیت سازمان‌ها نیازمند رویکردی عمیق‌تر از تنها چارچوب‌های مدیریتی هستیم؟شاید پاسخ در هماهنگی عمیق‌تر اهداف فردی و سازمانی و تعهد به یک مسیر مشخص نهفته باشد، جایی که سیستم‌های حاکمیتی به جای فشار، به رشد و شکوفایی کمک کنند. یکی از دلایل رایج شکست سیستم‌های حاکمیتی این است که به درستی مدیریت نمی‌شوند. برنامه‌های حاکمیتی باید توسط مدیریت اجرایی آغاز و حمایت شوند و باید اهداف قابل دستیابی تعریف شوند تا شرکت قادر به جذب تغییرات مطابق با برنامه باشد. علت شکست راهکار عدم تطابق با اهداف استراتژیک هم‌راستایی سیستم حاکمیت با اهداف استراتژیک سازمان از ابتدا، بررسی مداوم و تنظیم مجدد اهداف. نقص در رهبری و مدیریت تقویت رهبری با آموزش‌های تخصصی برای مدیران و مسئولین سیستم حاکمیتی، توسعه مهارت‌های مدیریتی. کمبود منابع تخصیص منابع کافی (مالی، انسانی و فناوری) از ابتدای پروژه و اطمینان از استمرار آن در طول زمان. عدم شفافیت ارتقاء شفافیت از طریق گزارش‌دهی منظم و دقیق به ذینفعان و استفاده از ابزارهای نظارتی مؤثر. مقاومت در برابر تغییر مدیریت تغییر با برگزاری دوره‌های آموزشی و شفاف‌سازی منافع سیستم حاکمیت برای کارکنان و مدیران. عدم توجه به ریسک‌ها شناسایی و ارزیابی ریسک‌های فناوری و کسب‌وکار، طراحی برنامه‌های مدیریت ریسک و انجام ارزیابی‌های دوره‌ای. کمبود آموزش و آگاهی ایجاد برنامه‌های آموزشی مستمر برای کارکنان و مدیران در خصوص استفاده […]

فاکتورهای طراحی، یا Design Factors همچون ابزارهایی دقیق و هوشمند در دست یک معمار، به ما کمک می‌کنند تا سیستم‌ها، فرآیندها و استراتژی‌های فناوری اطلاعات را به‌طور مؤثرتر و کارآمدتر شکل دهیم. این فاکتورها نه تنها بر اساس نیازمندی‌های داخلی و خارجی سازمان تعیین می‌شوند، بلکه به‌طور مستقیم بر نحوه عملکرد و کارایی سیستم‌های اطلاعاتی اثر می‌گذارند. از پیچیدگی ساختار سازمانی گرفته تا قوانین و مقررات حاکم بر صنعت، هر یک از این فاکتورها نقش تعیین‌کننده‌ای در طراحی دارند. در چارچوب COBIT 2019، فاکتورهای طراحی به‌منظور ایجاد هم‌راستایی بین اهداف کسب‌وکار و فناوری اطلاعات مورد توجه قرار می‌گیرند، و به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا در دنیای رقابتی و پر از تغییرات فناوری، بهترین انتخاب‌ها را برای سیستم‌های حاکمیتی خود انجام دهند. بعبارت دیگر در چارچوب COBIT 2019، فاکتورهای طراحی (Design Factors) جزو بخش‌های کلیدی در فرآیند تطابق و تنظیم سیستم‌های حاکمیت فناوری اطلاعات (IT governance) و مدیریت هستند. این فاکتورها برای تنظیم و شخصی‌سازی اهداف، فرآیندها و کنترل‌های COBIT 2019 به‌کار می‌روند تا مطمئن شوند که سیستم‌ها و اقدامات طراحی‌شده با شرایط خاص سازمان و محیط آن هماهنگ هستند. فهرست فاکتورهای طراحی کوبیت فهرست فاکتورهای طراحی و ارتباط آنها با مفاهیم جدید COBIT 2019 به صورت جدول زیر قابل مشاهده است. این فاکتورها به شناسایی نیازمندی‌های سازمانی و ویژگی‌های خاص آن کمک می‌کنند و در فرآیند طراحی سیستم‌های حاکمیتی و ارزیابی کنترل‌های فناوری اطلاعات موثر هستند. فاکتور طراحی (Design Factor) توضیحات ارتباط با مفاهیم COBIT 2019 امتیاز (Score) اندازه و پیچیدگی سازمان اندازه و پیچیدگی سازمان تأثیرگذار بر نحوه طراحی سیستم‌ها COBIT 2019 شامل رویکردهای انعطاف‌پذیر برای سازمان‌های مختلف است. 10/10 نیازمندی‌های قانونی و مقرراتی قوانین و مقررات مرتبط با فناوری اطلاعات و امنیت COBIT 2019 تأکید زیادی بر تطابق با مقررات دارد و راهنماهایی برای انطباق ارائه می‌دهد. 9/10 ساختار حاکمیت سازمانی رویکردهای حاکمیتی و ساختار مدیریتی در سازمان COBIT 2019 ابزارهایی برای تقویت و مدیریت حاکمیت و شفافیت در فرآیندهای IT دارد. 8/10 سطح بلوغ و تجربیات قبلی سازمان تجربه و سطح بلوغ سازمان در مدیریت فناوری اطلاعات COBIT 2019 از مدل‌های بلوغ برای ارزیابی و بهبود فرآیندهای IT استفاده می‌کند. 7/10 نیازمندی‌های استراتژیک و اهداف کسب و کار نیازمندی‌های استراتژیک سازمان و ارتباط آنها با اهداف فناوری COBIT 2019 بر هم‌راستایی استراتژی‌های کسب‌وکار و IT تأکید دارد. 9/10 مخاطرات و تهدیدات امنیتی تهدیدات و ریسک‌های امنیتی که بر طراحی تأثیر می‌گذارند COBIT 2019 با تأکید بر مدیریت ریسک‌ها و تهدیدات امنیتی راهکارهایی برای کاهش آن‌ها دارد. 9/10 توانمندی‌های منابع انسانی مهارت‌ها و توانمندی‌های تیم‌های داخلی برای مدیریت IT COBIT 2019 به تدوین چارچوب‌های کارآمد برای توسعه منابع انسانی در حوزه فناوری اطلاعات پرداخته است. 8/10 فرهنگ سازمانی و پشتیبانی از تغییرات تأثیر فرهنگ سازمانی بر پذیرش و پیاده‌سازی تغییرات در سیستم‌ها COBIT 2019 برای حمایت از تغییرات فرهنگی و تقویت پذیرش تغییرات در فناوری اطلاعات ابزارهایی ارائه می‌دهد. 8/10 فرمول امتیازدهی طراحی فاکتورهای کوبیت: برای امتیازدهی به فاکتورهای طراحی در چارچوب COBIT 2019، یک فرمول و جدول پیشنهادی به‌صورت زیر می‌تواند برای ارزیابی و اولویت‌بندی فاکتورها استفاده شود: امتیاز هر فاکتور بر اساس تأثیر آن در فرآیند طراحی سیستم‌ها و نحوه هم‌راستایی با اهداف COBIT 2019 تعیین می‌شود. معمولاً از مقیاس 1 تا 10 برای امتیازدهی استفاده می‌شود، که در آن: فرمول محاسبه امتیاز نهایی فاکتور طراحی به‌صورت زیر است: امتیاز نهایی=مجموع(امتیاز فاکتور×وزن فاکتور) جدول امتیازدهی فاکتورهای طراحی: فاکتور طراحی شرح وزن فاکتور امتیاز (1-10) امتیاز نهایی اندازه و پیچیدگی سازمان تأثیر اندازه و پیچیدگی بر طراحی سیستم‌ها 0.15 9 1.35 نیازمندی‌های قانونی و مقرراتی قوانین و مقررات مرتبط با فناوری اطلاعات و امنیت 0.20 8 1.60 ساختار حاکمیت سازمانی ساختار مدیریتی و حاکمیتی سازمان 0.15 7 1.05 سطح بلوغ و تجربیات قبلی سازمان تجربه و بلوغ سازمان در مدیریت […]

ISACA (Information Systems Audit and Control Association) یک سازمان جهانی است که در زمینه‌های مدیریت فناوری اطلاعات، حسابرسی، کنترل و امنیت سیستم‌های اطلاعاتی فعالیت می‌کند. این سازمان از سال ۱۹۶۹ تأسیس شده و هدف آن ارتقاء استانداردهای حرفه‌ای و ارائه راهکارهای آموزشی برای متخصصان فناوری اطلاعات است. ISACA گواهینامه‌هایی مانند CISA (مدیریت امنیت اطلاعات)، CISM (مدیریت امنیت) و CGEIT (حاکمیت IT) را برای تأسیس اعتبار و تخصص در این حوزه‌ها ارائه می‌دهد. این سازمان همچنین ابزارهایی برای ارزیابی و بهبود عملکرد سیستم‌های فناوری اطلاعات فراهم می‌آورد و در سطح جهانی شناخته شده است. کوبیت یکی از چارچوب‌های محبوب این سازمان است!

روش QCBS (Quality and Cost Based Selection) یک روش برای انتخاب مشاور است که ترکیبی از ارزیابی کیفی و هزینه‌ای می‌باشد. ابتدا پیشنهادات مشاوران از نظر کیفیت، تخصص و تجربه بررسی می‌شود. سپس قیمت‌های پیشنهادی مشاوران برای انجام پروژه مقایسه می‌گردد. در این روش، امتیازها بر اساس نسبت‌های مشخصی ترکیب می‌شوند (معمولاً ۷۰٪ کیفیت و ۳۰٪ هزینه). هدف این روش، انتخاب مشاوری است که بهترین توازن را بین کیفیت و هزینه ارائه دهد. این روش در پروژه‌هایی با نیاز به تخصص بالا و ارزیابی دقیق از هر دو جنبه کیفیت و هزینه کاربرد دارد.