در ITIL4، مفهوم Orchestration (ارکستراسیون) یکی از مفاهیم کلیدی در طراحی و ارائهی خدمات مدرن فناوری اطلاعات است. بهزبان ساده، ارکستراسیون یعنی هماهنگسازی خودکار و هوشمند چندین فعالیت، سیستم یا فرآیند برای رسیدن به یک نتیجهی مشخص در خدمترسانی. تعریف دقیق ارکستراسیون در چارچوب ITIL 4: Orchestration عبارت است از هماهنگی و یکپارچهسازی خودکار فعالیتها، منابع، و جریانهای کاری در میان چندین تیم، سیستم یا ارائهدهندهی خدمت، بهگونهای که کل زنجیرهی ارزش خدمت (Service Value Chain) بدون اصطکاک و با بیشترین کارایی انجام شود. تفاوت Orchestration و Automation: مفهوم توضیح Automation خودکار کردن یک کار یا فعالیت مشخص (مثلاً ایجاد خودکار یک کاربر در Active Directory). Orchestration مدیریت و ترکیب چند فرایند خودکار برای دستیابی به نتیجهی بزرگتر (مثلاً فرآیند کامل Onboarding کارمند جدید شامل ایجاد حساب، تخصیص لپتاپ، دسترسیها، آموزش و غیره). بهعبارتی: Automation = اجرای یک ساز و Orchestration = رهبری کل ارکستر نقش Orchestration در ITIL 4: ارکستراسیون مستقیماً در Service Value Chain و Practicesهای زیر اهمیت دارد: 🔹 مثال عملی: فرض کنید کاربر در پورتال درخواست سرویس، میخواهد یک نرمافزار خاص روی لپتاپش نصب شود. اگر سیستمها بهصورت Orchestrated طراحی شده باشند: همهی این مراحل بدون دخالت انسان و با هماهنگی خودکار سیستمها انجام میشود. ارکستراسیون در ITIL 4، ستون فقرات Digital Transformation است. چرا که باعث میشود: جایگاه Orchestration در چارچوب ITIL 4 در ITIL 4، مفاهیم حول Service Value System (SVS) و Service Value Chain (SVC) شکل گرفتهاند.Orchestration بهصورت رسمی یک Practice مستقل نیست، اما جزء مفاهیم زیر است: 🔸 جزئی از “Automation and Orchestration” در Guiding Principleها و Value Chain Activities یعنی ارکستراسیون یک مفهوم میانبرشی (Cross-cutting) است که بین چند بخش ITIL بهکار میرود. بهطور دقیقتر، در ITIL 4: High-Velocity IT و ITIL 4: Create, Deliver and Support (CDS) بهعنوان بخش مهمی از اتوماسیون و مدیریت تجربه دیجیتال ذکر شده است. بنابراین جایگاه آن: 📍 در سطح مفهومی: بخشی از Automation در SVS📍 در سطح کاربردی: ابزار پیونددهندهی فعالیتهای Value Chain📍 در سطح اجرایی: تکنیک کلیدی در چند Practice (مانند Deployment, Request Fulfilment, Incident, Change) فرآیندها و Practiceهایی که Orchestration در آنها کاربرد دارد در ITIL 4 واژهی “Process” جای خود را به Practice داده، اما مشابه همان است. ارکستراسیون در عمل در چندین Practice حیاتی بهکار میرود 👇 Practice کاربرد Orchestration Change Enablement هماهنگسازی مراحل بررسی، تأیید و اجرای تغییرات در چند تیم و سیستم Release Management اجرای همزمان انتشارها در چند محیط (dev, test, prod) Deployment Management اجرای خودکار و هماهنگ استقرار نرمافزارها Service Request Management انجام خودکار کل چرخهی درخواست کاربر از ایجاد تا تحویل Incident Management هماهنگی بین مانیتورینگ، ticketing و ابزار رفع خطا Problem Management ارتباط خودکار میان تیکتها، تحلیل ریشهای و پایگاه دانش IT Asset Management یکپارچهسازی موجودی داراییها با سیستمهای CMDB و پرویژنینگ Monitoring & Event Management هماهنگسازی پاسخ خودکار به رخدادها (event-driven orchestration) Continual Improvement جمعآوری داده و ایجاد چرخههای خودکار بهبود پیشنیازهای پیادهسازی Orchestration قبل از اینکه ارکستراسیون معنیدار شود، باید زیرساخت و بلوغ سازمان آماده باشد. پیشنیازها را میتوان در سه دسته تقسیم کرد 👇 🔹 الف) فنی (Technical) 🔹 ب) سازمانی (Organizational) 🔹 ج) مدیریتی (Governance) سناریو: درخواست دسترسی کارمند جدید در یک سازمان بزرگ فناوری اطلاعات کارمند تازهواردی به نام مهدی در واحد مالی استخدام میشود. مدیرش در پورتال سازمانی، در قالب یک «Service Request» تقاضا میدهد که برای او حساب کاربری، لپتاپ، دسترسی به نرمافزار حسابداری و ایمیل سازمانی ایجاد شود. در سازمان، همهی این فعالیتها بهصورت ارکسترهشده (Orchestrated) و خودکار طراحی شدهاند.بهمحض ثبت درخواست در سیستم ITSM، فرآیند زیر شروع میشود: در این سناریو هیچکس بهصورت دستی تیکتها را جابهجا نمیکند. همهی فرآیندها – از ثبت درخواست تا تحویل کامل سرویس – توسط سیستمهای مختلف و از طریق […]