چرخه‌ی حیات نرم‌افزار در ITIL4: از جرقه تا فاجعه!
در این مقاله کاربردی می‌خوانید:
- فرایندهای کلیدی در چرخه‌ی حیات نرم‌افزار (بر اساس ITIL4)
- جدول پیاده‌سازی چرخه حیات نرم‌افزار در ITIL4
- سناریو واقعی: اختلال نرم‌افزارهای بانکی در اثر حمله سایبری پس از جنگ اسراییل و ایران
- چک‌لیست آمادگی، واکنش و بهبود در برابر حملات سایبری (مطابق چرخه حیات نرم‌افزار ITIL4)
- چرخه حیات نرم‌افزار در ITIL4 یا DevOps
هر نرم‌افزاری، با یک ایده شروع می‌شود. تصور کنید در سازمان ما، بخش منابع انسانی نیاز به یک سامانه‌ی ارزیابی عملکرد دارد. من بعنوان مدیر خدمات فناوری اطلاعات، این نیاز را دریافت می‌کنم. حالا، مسیر چرخه حیات آغاز می‌شود. این را حال به کسب‌وکار تعمیم دهید فرض کنید نیازی را شناسایی کرده‌اید یا مشتری از شما چیزی خواسته.
چطور شروع کنیم؟
1. ایده‌پردازی تا طراحی – Engage + Plan
در مرحله‌ی نخست، نیاز کسب‌وکار را مستند می‌کنیم (فرایند Engage). سپس، در چارچوب ITIL 4 با کمک Plan، یک برنامه‌ی دقیق شامل منابع، بودجه، ریسک‌ها و نقاط عطف آماده می‌سازیم. طراحی اولیه نرم‌افزار (High-Level Design) حاصل همین مرحله است.
2. ساخت، تست و انتقال – Design & Transition + Build
در این مرحله با همکاری تیم توسعه و تست، محصول ساخته می‌شود و فرایند Design and Transition وارد فاز عملیاتی می‌گردد. اینجاست که اهمیت DevOps یا Agile به کمکمان می‌آید. با استفاده از Continuous Integration/Deployment، استقرار اولیه (Pilot) انجام و در محیط محدود بررسی می‌شود.
3. اجرا و پشتیبانی – Deliver & Support
نرم‌افزار وارد فاز بهره‌برداری می‌شود. کاربران از آن استفاده می‌کنند و ما، با کمک فرایند Incident Management، پشتیبانی مستمر ارائه می‌دهیم. هر مشکل به‌سرعت ثبت، اولویت‌بندی و رفع می‌شود.
4. ارزیابی ارزش – Improve
چند ماه بعد، با داده‌های واقعی، ROI را محاسبه می‌کنیم. آیا زمان صرفه‌جویی شد؟ هزینه‌ها کاهش یافت؟ رضایت کاربران بالا رفت؟ اگر پاسخ مثبت است، پس به هدف رسیده‌ایم. در غیر این‌صورت، وارد چرخه‌ی Continual Improvement می‌شویم.
فرایندهای کلیدی در چرخه‌ی حیات نرم‌افزار (بر اساس ITIL 4):
- Engage (ارتباط با ذی‌نفعان)
- Plan (برنامه‌ریزی راهبردی)
- Design and Transition (طراحی و انتقال سرویس)
- Obtain/Build (تهیه یا ساخت)
- Deliver & Support (تحویل و پشتیبانی)
- Improve (بهبود مستمر)
