روش QCBS (Quality and Cost Based Selection) یک روش برای انتخاب مشاور است که ترکیبی از ارزیابی کیفی و هزینه‌ای می‌باشد. ابتدا پیشنهادات مشاوران از نظر کیفیت، تخصص و تجربه بررسی می‌شود. سپس قیمت‌های پیشنهادی مشاوران برای انجام پروژه مقایسه می‌گردد. در این روش، امتیازها بر اساس نسبت‌های مشخصی ترکیب می‌شوند (معمولاً ۷۰٪ کیفیت و ۳۰٪ هزینه). هدف این روش، انتخاب مشاوری است که بهترین توازن را بین کیفیت و هزینه ارائه دهد. این روش در پروژه‌هایی با نیاز به تخصص بالا و ارزیابی دقیق از هر دو جنبه کیفیت و هزینه کاربرد دارد.

حاکمیت ITIL 4 در یک بانک به‌عنوان نقشه‌ای برای مدیریت خدمات فناوری اطلاعات، نیازمند استفاده از چارچوب‌ها و ابزارهای مناسب است تا نه‌تنها استراتژی‌ها و سیاست‌های سازمان به‌درستی تعریف و اجرا شوند بلکه تصمیم‌گیری‌های کلان و ارزیابی‌های مستمر نیز به بهبود عملکرد خدمات و کاهش ریسک‌ها منجر شود. به‌کارگیری چارچوب‌هایی همچون TOGAF یا ITIL4 و یا COBIT برای معماری سازمانی و ISO 27001 برای امنیت اطلاعات، همراه با ابزارهای مرتبط کمک می‌کند تا در دنیای پیچیده و سریع فناوری اطلاعات، به‌طور مؤثر و هدفمند حرکت کنند. این رویکرد باعث می‌شود تا خدمات دیجیتال بهینه شده و ریسک‌ها به‌صورت هوشمندانه مدیریت شوند. در بحث حاکمیت گفتیم که عناصر کلیدی حاکمیت در ITIL4 به‌طور کلی به موارد زیر تقسیم می‌شوند: این عناصر، در کنار یکدیگر، زیرساختی برای حاکمیت مؤثر خدمات فناوری اطلاعات فراهم می‌آورند که موجب بهبود عملکرد و انطباق با اهداف سازمانی می‌شود. اولین قدم در راه حاکمیت ارائه مسیر و خط‌مشی‌هاست. ارائه مسیر و خط‌مشی‌ها در ITIL 4 به‌عنوان یک بخش اساسی از فرآیند حاکمیت فناوری اطلاعات، به تعیین استراتژی‌ها، سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان اشاره دارد که برای هدایت و مدیریت خدمات IT در راستای اهداف سازمان طراحی می‌شوند. این بخش از حاکمیت برای ایجاد یک چارچوب مدیریتی واضح و جامع ضروری است و شامل موارد زیر می‌شود: 1. تعیین استراتژی‌ها استراتژی‌ها نقشه راه کلی برای توسعه و ارائه خدمات IT هستند و معمولاً اهداف بلندمدت سازمان را در بر می‌گیرند. برای تعیین استراتژی‌ها در ITIL 4، باید توجه کرد که استراتژی‌های خدمات IT باید با نیازها و اهداف کلان سازمان همسو باشند. این استراتژی‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند: 2. تعیین سیاست‌ها سیاست‌ها چارچوب‌های استاندارد و قواعدی هستند که باید برای مدیریت خدمات IT به‌کار گرفته شوند. این سیاست‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا تصمیمات خود را در شرایط مختلف اتخاذ کنند و از انطباق با قوانین، مقررات، و بهترین شیوه‌های صنعتی اطمینان حاصل کنند. برای مثال: 3. تصمیم‌گیری‌های کلان تصمیم‌گیری‌های کلان به فرآیندهایی اشاره دارند که در آن مدیران ارشد سازمان، با توجه به استراتژی‌ها و سیاست‌های تعیین‌شده، تصمیمات مهم در زمینه‌های مختلف مانند تخصیص منابع، توسعه خدمات و اولویت‌بندی پروژه‌ها را اتخاذ می‌کنند. این تصمیمات معمولاً شامل موارد زیر هستند: 4. آزمایش و ارزیابی استراتژی‌ها و سیاست‌ها پس از تعیین استراتژی‌ها و سیاست‌ها، لازم است که به‌طور مرتب ارزیابی شوند تا اطمینان حاصل شود که این استراتژی‌ها و سیاست‌ها به‌طور مؤثر اجرا می‌شوند و به اهداف سازمان کمک می‌کنند. این فرآیند می‌تواند شامل: در نهایت، ارائه مسیر و خط‌مشی‌ها برای ITIL 4 نه تنها شامل ایجاد چارچوب‌ها و استراتژی‌ها است، بلکه به اطمینان از هماهنگی و هم‌راستایی بین اهداف کسب‌وکار و خدمات فناوری اطلاعات کمک می‌کند. این امر باعث می‌شود که سازمان‌ها بتوانند در راستای اهداف خود حرکت کرده و خدمات مؤثری به مشتریان خود ارائه دهند. یک سناریو واقعی از حاکمیت در ITIL4 برای روشن‌تر شدن مفهوم ارائه مسیر و خط‌مشی‌ها در ITIL 4، می‌توان یک مثال عملی از یک سازمان فناوری اطلاعات (IT) فرضی آورد که در حال پیاده‌سازی این فرآیندها است: فرض کنید که یک بانک بزرگ تصمیم گرفته است تا خدمات دیجیتال خود را گسترش دهد و از تکنولوژی‌های جدید برای بهبود تجربه مشتری استفاده کند. در این شرایط، حاکمیت ITIL 4 می‌تواند به‌طور ویژه در تعیین استراتژی‌ها، سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان مؤثر باشد. عنصر شرح تعیین استراتژی‌ها 1. استراتژی خدمات: تمرکز بر توسعه و ارائه خدمات بانکداری موبایلی برای تجربه بهتر مشتری.2. استراتژی هزینه: استفاده از خدمات ابری برای کاهش هزینه‌های زیرساخت.3. استراتژی نوآوری و توسعه: بهره‌گیری از هوش مصنوعی و ماشین لرنینگ برای پیش‌بینی نیازهای مشتریان. تعیین سیاست‌ها 1. سیاست امنیتی: اعمال رمزگذاری داده‌ها، احراز هویت دو مرحله‌ای و مدیریت دسترسی مبتنی بر نقش‌ها (RBAC) برای حفظ امنیت داده‌ها.2. سیاست مدیریت […]

در دنیای ITIL4، حاکمیت (Governance) همانند فرمانده‌ای است که قطب‌نمای کل سیستم ارزش خدمات (SVS) را در دست دارد و مسیر را برای سازمان مشخص می‌کند. SVC از پنج بخش کلیدی تشکیل شده که حاکمیت مانند یک رهبر بر آن‌ها نظارت دارد. اصول راهنما، حکم نقشه راه را دارند که حاکمیت از آن‌ها برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک استفاده می‌کند. زنجیره ارزش خدمات (SVC) مانند موتور محرک سازمان است که تحت کنترل حاکمیت، فعالیت‌های کلیدی‌اش را با استراتژی‌های سازمان هماهنگ می‌کند. تمرینات مدیریتی، ابزارهایی هستند که حاکمیت برای کنترل ریسک، تغییرات و امنیت اطلاعات از آن‌ها بهره می‌برد. در نهایت، بهبود مستمر به‌عنوان سوخت این سیستم، تحت نظارت حاکمیت، نوآوری و پیشرفت را تضمین می‌کند. به این ترتیب، حاکمیت تضمین می‌کند که همه اجزا در یک راستا حرکت کرده و فناوری اطلاعات همواره در خدمت ارزش‌آفرینی برای سازمان باشد. به زبانی دیگر در ITIL4، حاکمیت (Governance) به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها، سیاست‌ها و سازوکارهایی گفته می‌شود که بر نحوه هدایت، کنترل و نظارت بر ارائه خدمات فناوری اطلاعات نظارت دارند. حاکمیت تضمین می‌کند که فعالیت‌های فناوری اطلاعات با استراتژی‌های کلان سازمان همسو باشند و ارزش پایدار برای ذینفعان ایجاد شود. عناصر کلیدی حاکمیت در ITIL4: در ITIL4، حاکمیت با مدل سیستم ارزش خدمات (SVS) ترکیب شده و ارتباط نزدیکی با اصول راهنما و مدیریت ریسک دارد. جدول چارچوب‌ها و ابزارهای حاکمیتی در ITIL4 دسته‌بندی چارچوب / ابزار شرح و کاربرد چارچوب‌های حاکمیتی کلان COBIT چارچوب مدیریت و کنترل فناوری اطلاعات برای هم‌راستایی با اهداف کسب‌وکار چارچوب‌های حاکمیتی کلان ISO 38500 استاندارد بین‌المللی حاکمیت فناوری اطلاعات برای تصمیم‌گیری و نظارت چارچوب‌های حاکمیتی کلان ITIL4 Governance مدل حاکمیتی در ITIL4 که بر هماهنگی فناوری اطلاعات با ارزش‌های سازمان تمرکز دارد این چارچوب‌ها کمک می‌کنند تا حاکمیت فناوری اطلاعات به‌صورت بهینه اجرا شده و ارزش پایدار برای سازمان ایجاد شود. سناریوی واقعی از پیاده‌سازی Governance در ITIL4 🔹 سازمان: یک بانک🔹 چالش: عدم هم‌راستایی فناوری اطلاعات با نیازهای کسب‌وکار، افزایش شکایات مشتریان به دلیل قطعی خدمات آنلاین، افزایش ریسک‌های امنیتی و عدم رعایت قوانین مالی.🔹 هدف: ایجاد یک ساختار حاکمیتی (Governance) که تضمین کند فناوری اطلاعات در راستای اهداف استراتژیک بانک فعالیت می‌کند، از داده‌های حساس مشتریان محافظت شده و سطح خدمات دیجیتالی بهبود یابد.عدم هم‌راستایی فناوری اطلاعات با نیازهای کسب‌وکار، نارضایتی مشتریان و افزایش ریسک‌های امنیتی ۱. تعیین خط‌مشی و ساختار حاکمیت 🔹 اقدام: 🔹 نتیجه:✅ تصمیمات IT با اهداف استراتژیک بانک همسو شدند. ۲. نظارت بر زنجیره ارزش خدمات (SVC) 🔹 اقدام: 🔹 نتیجه:✅ کاهش ۳۰٪ در خطاهای تغییرات و افزایش رضایت مشتریان ۳. مدیریت ریسک و انطباق (GRC) 🔹 اقدام: 🔹 نتیجه:✅ کاهش ۴۰٪ در تهدیدات امنیتی و افزایش انطباق با مقررات بانکی ۴. بهبود مستمر و گزارش‌دهی 🔹 اقدام: 🔹 نتیجه:✅ افزایش ۲۵٪ در رضایت مشتریان و کاهش هزینه‌های عملیاتی جدول مراحل پیاده‌سازی Governance در ITIL4 (مطالعه موردی بانک) مرحله اقدامات کلیدی نتایج و دستاوردها ۱. تعیین خط‌مشی و ساختار حاکمیت – تشکیل کمیته حاکمیت فناوری اطلاعات با حضور مدیرعامل، CIO، مدیر امنیت اطلاعات (CISO) و مدیران ارشد- تدوین سیاست‌های امنیت اطلاعات، مدیریت ریسک و مدیریت خدمات ✅ هم‌راستایی فناوری اطلاعات با اهداف کلان کسب‌وکار✅ افزایش شفافیت در تصمیم‌گیری‌های IT ۲. نظارت بر زنجیره ارزش خدمات (SVC) – پیاده‌سازی فرآیند مدیریت تغییر (Change Management) برای بررسی تأثیر تغییرات- کنترل سطوح خدمات (SLA) برای اطمینان از کیفیت سرویس‌دهی ✅ کاهش ۳۰٪ در خطاهای تغییرات✅ افزایش رضایت مشتریان ۳. مدیریت ریسک و انطباق (GRC) – اجرای چارچوب COBIT برای کنترل‌های امنیتی و گزارش‌دهی- انجام حسابرسی‌های امنیتی و تست نفوذ برای شناسایی آسیب‌پذیری‌ها ✅ کاهش ۴۰٪ تهدیدات امنیتی✅ انطباق با قوانین مالی و امنیتی ۴. بهبود مستمر و گزارش‌دهی – راه‌اندازی داشبوردهای مدیریتی برای پایش شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI)- دریافت بازخورد مشتریان برای بهینه‌سازی خدمات […]

در ITIL 4، فعالیت Digital & IT Strategy (DITS) یکی از اجزای اساسی زنجیره ارزش خدمات است که بر تدوین استراتژی‌های دیجیتال و IT سازمان‌ها تمرکز دارد. این فعالیت شامل تحلیل و برنامه‌ریزی استراتژیک برای استفاده مؤثر از فناوری‌های دیجیتال در جهت پشتیبانی از اهداف بلندمدت کسب‌وکار است. Digital & IT Strategy به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از فناوری اطلاعات به عنوان یک ابزار رقابتی و نوآورانه استفاده کنند و در عین حال، رویکردهای دیجیتال خود را با نیازهای بازار و انتظارات مشتری هم‌راستا نمایند. این فرآیند شامل تحلیل روندهای بازار، شناسایی فرصت‌های فناوری، و تعیین جهت‌گیری‌های استراتژیک برای ایجاد ارزش بلندمدت است. هدف نهایی این فعالیت، تسهیل رشد و تحول دیجیتال از طریق هم‌افزایی فناوری و استراتژی‌های کسب‌وکار است.

در ITIL 4، فعالیت Direct, Plan & Improve (DPI) یکی از اجزای مهم زنجیره ارزش خدمات است که بر هدایت، برنامه‌ریزی و بهبود مستمر خدمات و فرآیندهای سازمانی متمرکز است. این فعالیت شامل سه بخش اصلی است: ابتدا در Direct، تصمیمات استراتژیک در راستای اهداف کسب‌وکار گرفته می‌شود و به هدایت سازمان در مسیرهای درست کمک می‌کند. در مرحله Plan، برنامه‌ریزی‌های لازم برای تحقق اهداف و بهینه‌سازی فرآیندها صورت می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که سازمان به سمت ارزش‌افزایی پایدار حرکت می‌کند. در نهایت، در مرحله Improve، بهبود مستمر خدمات و فرآیندها از طریق ارزیابی عملکرد، شناسایی نقاط ضعف و اصلاح آن‌ها انجام می‌شود. این فعالیت‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا خدمات خود را هم‌راستا با نیازهای بازار و تغییرات محیطی بهبود بخشند و به نوآوری و رشد دست یابند.